شیمی درمانی را چگونه انجام می شود؟

شیمی درمانی چگونه انجام می شود؟

یکی از بیماری هایی که حالا با عبارت سرطان شناخته می شود می توانست به راحتی بیمار را به کام مرگ کشد، مرگی که هیچ گاه علت آن را نمی توانستند دریابند. اما روز به روز حوزه پزشکی شاهد زایش علم، تکنولوژی و فناوری بود. طوری که حالا حتی سرطان ها نیز می توانند درمان شوند و دیگر بیماری های صعب العلاج گذشته با مرگ گره نمی خورد.

یکی از راه های درمانی سرطان ها در حال حاضر شیمی درمانی است. محقیقین بر آن هستند این روش را در دریاچه علوم پزشکی و تکنولوژی همسو با آن بغلتانند تا بتوانند نقص ها، عوارض و معایب آن را بزودایند. در ادامه این نوشتار با تمامی ابعاد این راه درمانی آشنا خواهید شد.

شیمی درمانی چیست؟

در ابتدا بهتر است توضیح مختصری درباره فرآیند به وجود آمدن سرطان دهیم. سلول های بدن مداوما در حال تکثیر و جایگزینی هستند. زمانی که سلول ها به طور غیر طبیعی تکثیر شوند، می توانند ایجاد سرطان کنند. دارو هایی که در شیمی درمانی استفاده می شود می تواند مانع از تکثیر سلول های سرطانی شود. این دارو ها گاها وارد جریان خون شده و یا تنها محل بروز سرطان را نشانه می گیرند.

شیمی درمانی در حال حاضر برای درمان انواع سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد. این راه درمانی با تاثیر بر سلول های سرطانی می تواند از رشد  تکثیر آن ها جلوگیری کند.

لازم به ذکر است که میزان بهبودی با این روش بر مبنای میزان پیشرفت سرطان خواهد بود در ادامه بیشتر درباره میزان و طول دوره های این روش درمانی خواهید خواند.

فرآیند شیمی درمانی چگونه است؟

داروهای مورد استفاه در این روش درمانی چهار عمل اصلی را بر روی سلول های سرطانی انجام خواهند داد:

مانع از تقسیم سلول می شوند.
آنچه را که سلول برای رشد از آن تغذیه می کند را هدف قرار می دهد.
سلول های سرطانی را کنترل کرده و باعث خودکشی آن ها می شود ( خزان یاخته ای)
از تولید مویرگ های تازه برای تغذیه سلول های جلوگیری می کند.

به یاد داشته باشید  ” فرضه متاستاز “ در این روش درمانی سرطان هنوز جای بحث دارد. چرا که برخی معتقدند با جلوگیری از خون رسانی به سلول های سرطانی ممکن است آن ها در مقابل درمان مقاوم شوند و این همان فرضیه متاستاز است و گروهی نیز معتقدند با هدف قرار دادن پروتئین ها می توان احتمال متاستاز را کاهش داد.

ادامه مطلب 

دوره های شیمی درمانی

برای درمان و رسیدن به بهبودی کامل نیاز است بیمار بنابر تشخیص فوق تخصص آنکولوژی داروهای مورد نیاز را به صورت منظم مصرف کند.

پس از آن جلسات شیمی درمانی آغاز خواهد شد. در ادامه بر مبنای میزان و پیشرفت سرطان مقدار دوز مصرفی در زمان شیمی درمانی برای بیمار تعیین می شود. در صورتی که تشخیص داده شود بیمار به بیش از یک جلسه به شیمی درمانی نیاز دارد لازم است بین استفاده از آن دوره هایی را برای استراحت بیمار تعیین کنند. مثلا ممکن است پس از یک جلسه یک هفته بیمار استراحت داشته باشد.

در خلال برنامه های شیمی درمانی وجود یک مشاور و یا روانشناس می تواند بیمار را از لحاظ روحی و روانی آماده مقابله با این بیماری کند.

عوارض شیمی درمانی

قطعا تا سخن از عوارض این شیوه درمانی به میان می آید، ریزش مو ها به ذهن خطور می کند. باید بیان کنیم که شیمی درمانی مانند دیگر درمان ها می تواند علی رغم بهبودی، برای بیمار عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد. اما خوشبختانه در حال حاضر با پیشرفت علوم محقیقین سعی داشته اند با روش های مختلف میزان این عوارض را به حداقل رسانند.

شایع ترین عوارض شیمی درمانی عبارت اند از:
تهوع و استفراغ
ریزش مو
احساس خستگی و بی حالی
ابتلا به عفونت به دلیل کاهش میزان گلبول های سفید خون
خونریزی و کاهش پلاکت های خونی
کم خونی ناشی از کاهش گلبول های قرمز
التهاب مخاطی
بی اشتهایی
مشکلات در بارداری
مشکلات گوارشی

عوارض رایج شیمی درمانی :

عوارض جانبی شیمی درمانی بر اساس زمان بروز به سه گروه تقسیم می شوند:

1- عوارض فوری شیمی درمانی :

درد محل تزریق
درد در محل عروق وریدی
حس سرما در طول ورید
قرمزی ورید
قرمزی صورت و اندام ها
افت فشار خون
واکنش های آنافیلاکتیک
واکنش های ازدیاد حساسیتی
تغییر در حس ذائقه و بویایی

2- عوارض جانبی کوتاه مدت

(3 الی 7 روز پس از درمان ایجاد می شوند) :
بی اشتهایی
تهوع
استفراغ
استوماتیت (التهاب و عفونت دهانی)
درد محل تومور
بی قراری
سندروم شبه آنفلوانزا
التهاب مثانه
وجود خون در ادرار
اسهال
یبوست

3- عوارض جانبی دراز مدت

( بعد از 7 روز ایجاد شده و اغلب تجمعی و وابسته به دوز دارو می باشند ) :
تضعیف مغز استخوان
ریزش مو
واکنش های پوستی مانند راش های پوستی، التهاب، پیگمانتاسیون پوستی و حساسیت به نور خورشید
برجستگی خطی ناخن
فیبروز ریوی
ترومبوفلبیت
نارسایی احتقاقی قلب
سمیت کبدی
سمیت کلیوی
اختلالات جنسی شامل قطع قاعدگی

مشکلات عصبی مانند اختلال اعصاب محیطی، ضعف عضلات، فقدان شنوایی، فلج یا ایلئوس روده، آتونی مثانه
مسمومیت CNS شامل خواب آلودگی، خستگی، افسردگی و سردرد

چگونه از تهوع و استفراغ بعد از شیمی درمانی جلوگیری کنیم ؟

معمولاً همراه با شیمی‌درمانی، داروهایی برای جلوگ‍‍‍یری از حالت تهوع و استفراغ تجویز می‌شود. با این همه اگر نکات زیر را رعایت کنید حالت تهوع و استفراغ شما کمتر خواهد شد:

۱-در طول روز، خوردن شش وعده غذای اصلی توصیه می‌شود. (دفعات غذا خوردن را بیشتر ولی مقدارش را کم کنید) غذا را خوب بجوید تا آسانتر هضم شود.
۲-به آهستگی بخورید و بنوشید.
۳-سعی کنید ظاهر غذاها اشتهاآور باشد و از غذاهایی که هضم راحت‌تری دارند مصرف کنید.
۴-بهتر است در سه روز اول پس از شیمی‌درمانی از گوشت سفید مثل مرغ و ماهی استفاده شود و پس از این مدت می‌توان از گوشت قرمز بخصوص ماهیچه استفاده کرد. غذاهایی که کمی ترش یا شور هستند گاهی بهتر تحمل می‌شوند.
۵-شستشوی دهان و دندان قبل و بعد از هر وعده غذایی به شما کمک خواهد کرد.
۶-ازخوردن غذاهای خیلی شیرین، خیلی چرب، سرخ شده و خیلی محرک (ادویه ای) خودداری کنید.
۷-روز تزریق داروی شیمی‌درمانی، غذاهای سنگین که هضمش دشوار است، نخورید.
۸-یک ساعت قبل از شیمی‌درمانی غذای سبک به مقدارکم بخورید.
۹- آب میوه های خنک و کم شیرین مثل آب سیب یا انگور، مدتی قبل یا مدتی بعد از غذا بخورید نه همراه آن.
۱۰-از رفت و آمد در محل‌هایی که بوهای گوناگون مثل بوی پخت و پز، دود سیگار یا عطرهای تند به مشام می‌رسد پرهیز نمائید.
۱۱-بعد از خوردن غذا تا 2 ساعت به حالت نشسته روی صندلی استراحت کنید و از دراز کشیدن خودداری کنید.
۱۲-خوردن مقدار کمی کشک پاستوریزه و یا نوشیدن چای زنجبیل پس از صرف غذا در کاهش تهوع و استفراغ مؤثر است

آیا شیمی درمانی موثر خواهد بود؟

در ابتدا باید بیان کنیم که این راه درمانی به عواملی نظیر: سن بیمار، نوع، منطقه و میزان شیوع بیماری، بیماری های زمینه ای و به طور کلی سلامت عمومی بیمار بستگی خواهد داشت.

گزارش ها حاکی از آن است که تا کنون افراد بسیاری با شیمی درمانی توانسته اند بدون عود مجدد سرطان بهبود یابند. در مواقعی نیز برای تاثیر بیشتر و بهبودی کامل نیاز بوده است در کنار شیمی درمانی از پرتو درمانی و یا جراحی نیز استفاده شود. اما در زمانی که سرطان پیشرفت زیادی کرده باشد، این روش درمانی می تواند برخی از علائم را کاهش دهد که در اصلاح به آن ” شیمی درمانی تسکینی ” گفته می شود.

ادامه مطلب